پشت انعام (قرآن)انعام ، نامی برای چهارپایان دامی می‌باشد. ۱ - تحریم مشرکانسوار شدن بر پشت برخی چهارپایان، از جانب مشرکان تحریم شد. «وقالوا هـذه انعـم وحرث حجر لا یطعمهآ الا من نشآء بزعمهم وانعـم حرمت ظهورها...»؛ و گفتند: «این قسمت از چهارپایان و زراعت (که مخصوص بتهاست، برای همه) ممنوع است؛ و جز کسانی که ما بخواهیم -به گمان آنها- نباید از آن بخورند! و (اینها) چهارپایانی است که سوارشدن بر آنها (بر ما) حرام شده است!» و (نیز) چهارپایانی (بود) که (هنگام ذبح ،) نام خدا را بر آن نمی‌بردند، و به خدا دروغ می‌بستند؛ (و می‌گفتند: «این احکام ، همه از ناحیه اوست.») بزودی (خدا) کیفر افتراهای آنها را می‌دهد! ۲ - افترا مشرکانافترا بودن تحریم سوار شدن بر پشت حیوانات ، از جانب مشرکان بود. وقالوا هـذه انعـم وحرث حجر لا یطعمهآ الا من نشآء بزعمهم وانعـم حرمت ظهورها وانعـم لایذکرون اسم الله علیها افتراء علیه سیجزیهم بما کانوا یفترون. ۳ - وعده الهیوعده الهی به کیفر مشرکان، به سبب افترای آنان به خدا در تحریم سوار شدن بر پشت برخی حیوانات بود. وقالوا هـذه انعـم وحرث حجر لا یطعمهآ الا من نشآء بزعمهم وانعـم حرمت ظهورها وانعـم لایذکرون اسم الله علیها افتراء علیه سیجزیهم بما کانوا یفترون. ۴ - نعمت الهیرام بودن برخی انعام شتر برای سواری بر پشت آن، نعمتی الهی برای انسان است. «وان لکم فی الانعـم لعبرة نسقیکم مما فی بطونها ولکم فیها منـفع کثیرة ومنها تاکلون»؛ و برای شما در چهارپایان عبرتی است؛ از آنچه در درون آنهاست (از شیر ) شما را سیراب می‌کنیم؛ و برای شما در آنها منافع بسیاری است؛ و از گوشت آنها می‌خورید؛ «و علیها و علی الفلک تحملون»؛ و بر آنها و بر کشتیها سوار می‌شوید! («انعام» به معنای شتر ، گاو و گوسفند است. و در آیه یاد شده ضمیر در «علیها» به انعام برمی گردد که به قرینه «تحملون» تنها شتران مقصود است.) «اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما فهم لها مــلکون• وذللنـها لهم فمنها رکوبهم ومنها یاکلون• ولهم فیها منـفع ومشارب افلایشکرون»؛ آیا ندیدند که از آنچه با قدرت خود به عمل آورده‌ایم چهارپایانی برای آنان آفریدیم که آنان مالک آن هستند؟! و آنها را رام ایشان ساختیم، هم مرکب آنان از آن است و هم از آن تغذیه می‌کنند؛ و برای آنان بهره‌های دیگری در آن (حیوانات) است و نوشیدنیهائی گوارا؛ آیا با این حال شکرگزاری نمی‌کنند؟! «الله الذی جعل لکم الانعـم لترکبوا منها ومنها تاکلون»؛ خداوند کسی است که چهارپایان را برای شما آفرید تا بعضی را سوار شوید و از بعضی تغذیه کنید. «ولکم فیها منـفع ولتبلغوا علیها حاجة فی صدورکم وعلیها وعلی الفلک تحملون»؛ و برای شما در آنها منافع بسیاری (جز اینها) است، تا بوسیله آنها به مقصدی که در دل دارید برسید؛ و بر آنها و بر کشتیها سوار می‌شوید. «و الذی خلق الازوج کلها وجعل لکم من الفلک والانعـم ما ترکبون»؛ و همان کسی که همه زوجها را آفرید، و برای شما از کشتیها و چهارپایان مرکبهایی قرارداد که بر آن سوار می‌شوید، «لتستوا علی ظهوره ثم تذکروا نعمة ربکم اذا استویتم علیه وتقولوا سبحـن الذی سخر لنا هـذا وما کنا له مقرنین»؛ تا بر پشت آنها بخوبی قرار گیرید؛ سپس هنگامی که بر آنها سوار شدید، نعمت پروردگارتان را متذکّر شوید و بگویید: «پاک و منزّه است کسی که این را مسخّر ما ساخت، وگرنه ما توانایی تسخیر آن را نداشتیم؛ ۵ - شکرگزاریرام بودن برخی چهارپایان (شتر) برای سوار شدن بر پشت آن، شایسته یادآوری و شکرگزاری است. اولم یروا انا خلقنا لهم مما عملت ایدینا انعـما فهم لها مــلکون• وذللنـها لهم فمنها رکوبهم ومنها یاکلون• ولهم فیها منـفع ومشارب افلایشکرون. و الذی خلق الازوج کلها وجعل لکم من الفلک والانعـم ما ترکبون لتستوا علی ظهوره ثم تذکروا نعمة ربکم اذا استویتم علیه وتقولوا سبحـن الذی سخر لنا هـذا وما کنا له مقرنین. ۶ - شایسته تسبیحآفرینش انعام برای سوار شدن انسانها بر پشت آن، شایسته تسبیح خداوند می‌باشد. و الذی خلق الازوج کلها وجعل لکم من الفلک والانعـم ما ترکبون لتستوا علی ظهوره ثم تذکروا نعمة ربکم اذا استویتم علیه وتقولوا سبحـن الذی سخر لنا هـذا وما کنا له مقرنین. ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۷، ص۲۲۲، برگرفته از مقاله «پشت انعام». |